T24 Haber Merkezi
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci tura kalmasıyla Türkiye, 2017 Anayasa referandumundan bu yana ilk kez iki seçenekli bir oylamaya gitti. İki oylama arasında altı sene olsa da sonuçlar arasındaki benzerlik dikkat çekti.
Parlamenter sisteme son vererek Türkiye’ye Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemini getiren 16 Nisan 2017’deki Anayasa değişikliği referandumunda AKP ve MHP ‘evet’, CHP ve HDP ise ‘hayır’ oyu verilmesi için kampanya yaptı. 14 Mayıs 2023 seçimleriyle Türkiye’nin en büyük 4. partisi haline gelen İyi Parti henüz kurulmamış, Altılı Masa’nın bileşenlerinden DEVA ve Gelecek Partisi’nin genel başkanları henüz AKP’den ayrılmamıştı. Öte yandan, Yeniden Refah Partisi ve HÜDAPAR da AKP’ye 2023’te ilk kez açık destek veren partiler oldu.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 14 Mayıs seçimlerinde birçok anketin öngördüğünün aksine oyların yüzde 49.5’ini alarak birinci aday olmayı başardı, ancak seçimleri ilk turda kazanamadı.
2017 referandumunda yüzde 51.41 oranında ‘evet’, yüzde 48.59 oranında ‘hayır’ oyu kullanıldı. 28 Mayıs 2023 Pazar günü yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda 2017’deki ‘evet’ kampanyasının öncüsü Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan yüzde 52.13, ‘hayır’ kampanyasının lideri CHP lider Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 47.87 oy aldı. Türkiye’de 2017’den sonra ciddi ekonomik sorunlar, siyasi ve uluslarası krizler yaşansa da, iktidar ve muhalefet kamplarının büyük oranda oylarını koruması dikkat çekti.
2017 referandumunda yaklaşık 50 milyon oy kullanılırken, 2023 Cumhurbaşkanlığı 2. tur seçimlerinde 54 milyondan fazla oy kullanıldı. Referandumda 25 milyon 157 bin 25 ‘evet’ oyu, 23 milyon 777 bin 91 ise ‘hayır’ oyu kullanıldı. Yani fark 1 milyon 379 bin 934’tü. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 2. turunda sandıkların yüzde 99.66’sına göre Erdoğan 27 milyon 579 bin 657 oy, Kılıçdaroğlu 25 milyon 324 bin 254 oy aldı. Seçmen sayısının 6 senede artmasıyla oy sayısı farklılık gösterse de, oransal olarak iktidar-muhalefet kampı arasında büyük bir değişiklik yaşanmadığı gözlendi.
2017 referandumunda üç büyükşehirin tamamı 2002’den sonra ilk kez muhalefet lehine oy kullanmıştı. 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bu tablo tersine dönmüş; Ankara ve İstanbul’da seçimleri Erdoğan önde tamamlamıştı. 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda ise 2018 yerel seçimlerinde olduğu gibi, Ankara, İstanbul ve İzmir’in çoğunlukla muhalefet adayına oy verdiği görülüyor.
2017 referandumunda ağırlıklı olarak HDP’nin ‘hayır’ çağrısının etkisiyle birçok güneydoğu ilinde ‘hayır’ sonucu çıkmıştı. Cumhurbaşkanlığı 2. tur seçimlerinde yine HDP ve YSP’nin destek açıklamasıyla güneydoğu illerini çoğunluklu olarak Kılıçdaroğlu kazandı. 2017 referandumunun aksine 2023’te muhalefetin çağrılarının Kars, Muş ve Bitlis’te de karşılık gördüğü gözlendi.
Erdoğan’ın 2023’te oy oranı 2018 Cumhurbaşkanı seçimlerine göre oransal olarak azaldı, ancak bu farklılık 1 puandan az olarak kayda geçti. Erdoğan, 2018’de Türkiye genelinde 26 milyon 68 bin 146 oyla yüzde 52.54 oranında oy aldı… 2018’de CHP’nin adayı olan Muharrem İnce yüzde 30.67 oyda kaldı, ancak bu seçimlere 2023’ün aksine HDP ve İyi Parti kendi adaylarıyla katıldı. 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Erdoğan, yüzde 51.79 oy aldı. 2014 seçimlerinde MHP muhalefet kanadında yer aldı ve CHP ile birlikte Ekmeleddin İhsanoğlu‘nun aday gösterdi. İhsanoğlu, 14 Mayıs’a kadar Erdoğan’a karşı bir adayın ulaştığı en yüksek oy seviyesine ulaşarak yüzde 38.55 oy aldı. Bu, Erdoğan’ın 9 senede hem oransal hem de oy sayısı olarak desteğini artırdığını gösteriyor. Öte yandan, bu seçimlere kıyasla muhalefetin artık büyükşehirde iktidardan daha güçlü olduğu görülüyor.
