Dünyanın ekmeği mayına takıldı

Karadeniz’de beş aya yaklaşan savaş nedeniyle gemilerin limanlardan çıkamaması sonucu birçok ülkede tahıl krizi yaşanıyor. Dünyanın tahıl ambarı pozisyonundaki Ukrayna’nın limanlarında rehin kalan eserlerin ihracına müsaade verilmesi için uzun müddettir diplomatik teşebbüsler sürüyordu. Arabuluculuk teklifini yineleyen Ankara, tahıl koridoru için de devreye girdi. 15 Haziran’da askeri yetkililer ortasında ‘kırmızı hat’ kuruldu. Erdoğan’ın Putin’e “Harekete geçme zamanı” iletisi sonrası İstanbul’da koridor tepesi yapıldı.

‘GÜVENLİK GARANTİSİ VERİLMEZSE GEMİLER ÇIKAMAZ’

Reuters’e nazaran muhtemel plan; Ukrayna’nın gemileri mayın döşenmiş sulardan rehberlik ederek çıkarması, Türkiye’nin de gemileri Rusya’nın silah kaçakçılığı tasasına karşı denetlemesini içeriyor. BM Genel Sekreteri ise müzakerelere ait “Hâlâ gidilecek çok yolumuz var” dedi. Ukrayna Dışişleri Bakanı de “Müzakereler gemi sahipleri ve ülkelerin güvenlik garantilerini sağlamalı” tabirini kullandı. Kuleba, talebin karşılanmaması halinde sevkiyatın başlamayacağını belirtti. Kiev, ülkenin güneyi için güvenlik garantisi istedi.

İSTANBUL’DA 1.5 SAATLİK UKRAYNA TAHILI ZİRVESİ

Ukrayna limanlarında Rus ablukasında kalan 25 milyon ton tahılın ihracına ait İstanbul’da koridor doruğu düzenledi. Askeri heyetler ve BM yetkililerinin katıldığı dörtlü toplantı 1.5 saat sürdü. Mayın döşenen sulardan yapılacak ihracata ait Kiev ülkenin güneyi için garanti talep etti. Moskova ise ‘gemilerle silah sevkiyatı yapılır’ tasasını masaya koydu.

Ukrayna limanlarında bekleyen tahıl ve besin hususlarının deniz yoluyla sevkine ait Türkiye, Rusya, Ukrayna askeri heyetleri ile BM heyeti ortasındaki toplantı yapıldı. 1.5 saat süren toplantı İstanbul Kalender Kasrı’nda düzenlendi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba görüşme öncesi yaptığı açıklamada gemi sahiplerine ve bağımsız bir ulus olarak Ukrayna’ya güvenlik garantileri verilmediği sürece ülkelerinden tahıl sevkiyatının başlayamayacağını söyledi. Amerikan Associated Press haber ajansına konuşan Kuleba, “Anlaşmaya varılması için Rusların güvenlik koridorlarına hürmet göstermeleri, gizlice koridorlara girip limanlara saldırmamaları yahut limanlara havadan füze taarruzları düzenlememeleri gerek” dedi. Kuleba “Türkiye’deki tahıl müzakereleri gemi sahipleri ve ülkelerin güvenlik garantilerini sağlamalı” dedi.

GERÇEKTEN ÇOK ÇALIŞIYORUZ

Toplantıdan evvel bir açıklama da BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’ten geldi. Guterres, Karadeniz’den tahıl taşımayı mümkün kılmak için ‘çok çalıştıklarını’ belirtti. Guterres, kelam konusu tahıl sevkiyatına yönelik eforlarla ilgili “Gerçekten bunun üzerine çok çalışıyoruz. Birçok taraf da bundan bahsediyor ve biz de bunu yapmaya çalışıyoruz. Lakin hala gidilecek çok yolumuz var” dedi.

DOĞRUDAN TEMAS SAĞLANDI

Türk heyetini başkanlık eden Ulusal Savuma Bakanı Hulusi Akar, Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ın ‘gıda krizinin’ tahliline yönelik gerçekleştirdiği diplomatik çalışmalar ve direktifleri kapsamında sürdürdükleri görüşmelerin olumlu geliştiğini belirterek, çalışmalar dahilinde kendisinin de Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov ile görüşmeler gerçekleştirdiğini anımsattı. Akar, bunun akabinde kamuoyunda ‘kırmızı hat’ nitelendirilen Türkiye ile Ukrayna ve Rusya ortasında direkt temasın hayata geçirildiğini de kaydetti.

MAYIN PAKLIĞI AYLAR SÜRER

Öte yanan Reuters’ın haberini dayandırdığı diplomatlara nazaran muhtemel plan, Ukrayna araçlarının tahıl taşıyan gemileri mayın döşenmiş liman sularından rehberlik yaparak çıkarmasını, BM’nin takviyesiyle Türkiye’nin de gemileri Rusya’nın silah kaçakçılığı yapılacağı kaygılarına rağmen teftiş etmesini içeriyor. Birleşmiş Milletler, mayın döşenmemiş bölgelerden gemilerin geçmesini sağlayabilecek bir koridor oluşturulmasını öngörüyordu. Uzmanlar, Karadeniz’in mayınlardan arındırılmasının aylar sürebileceğini söylüyor. Rusya’nın Ukrayna’nın güney limanlarını işgal etmesinin akabinde yaklaşık 25 milyon ton tahılın ülkede mahsur kaldığı belirtiliyor.

ANLAŞMADAN EMİN DEĞİLİM

Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna ise Rusya’nın ‘şart üstüne koşul koştuğunu’ lisana getirerek muahedenin sağlanabileceği konusunda emin olmadığını söyledi. Öbür yandan Rus birlikleri, işgal ettikleri bölgelerde Ukraynalı çiftçilerin tahıllarına, ayçiçeği çekirdeklerine, gübrelerine ve tarım araçlarına el koymakla suçlanıyor. Savaş olmasa Ukrayna bu yıl 63,7 milyon ton tahıl ihraç edecekti.

Öte yandan 19 Temmuz’da, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile Tahran’da bir ortaya gelecek. Görüşmenin ana konusu ise Suriye’de istikrarının sağlanması olacak.