Uzay Çevresi Durumu: Avrupa Uzay Ajansı Uyarıyor

Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) yayımladığı Uzay Çevre Raporu, gezegenimizin uzay çöpü sorunuyla ilgili büyüyen tehlikeleri bir kez daha gözler önüne seriyor.

Uzaya gönderilen uydu sayısı her geçen gün artarken, yörüngede biriken enkaz ve uzay çöpleri ciddi bir tehdit oluşturmaya devam ediyor. 2024 yılı, tarih boyunca en fazla enkaz üreten olaylardan bazılarına sahne oldu ve uzmanlar, Dünya’ya yakın uzayın giderek daha tehlikeli hale geldiği konusunda uyarıyor.

ESA’nın raporuna göre, Dünya’nın yörüngesinde 1,2 milyondan fazla, 1 santimetreden büyük nesne bulunuyor. Bu nesnelerden 50.000’i, çarpışma durumunda çalışan bir uyduyu yok etmeye yetecek büyüklükte (10 santimetre veya daha büyük). Ancak bu yalnızca tespit edilebilen nesnelerin sayısını temsil ediyor. Ölümcül hızlarda hareket eden daha küçük parçalar ise çoğunlukla tespit edilemeden yörüngede dolaşıyor ve genellikle tehlike ancak çok geç olunca fark ediliyor.

2024’te uzay çöpü krizini daha da kötüleştiren önemli olaylardan biri, Ağustos ayında patlayan Çin Long March 6A roketi oldu. Bu olay, yörüngeye yaklaşık 700 yeni parça ekledi ve uzay enkazı sorununu daha da derinleştirdi. Böylesi olaylar, yalnızca gelecekteki görevler için değil, mevcut uyduların güvenliği için de kritik bir tehdit oluşturuyor.

Risk varsayımsal değil

Uzay çöplerinin yarattığı riskler yalnızca varsayımsal bir durum değil. Hava durumu takipçileri, GPS sistemleri ve diğer kritik uydular, her gün yörüngedeki enkazlardan kaçmaya çalışıyor. Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) bugüne kadar birçok kez uzay çöpleri nedeniyle manevra yapmak zorunda kaldı. ESA, günde üçten fazla sağlam nesnenin Dünya atmosferine girdiğini tahmin ediyor. Bu durum, enkazların hem uydular hem de Dünya üzerinde yaratabileceği potansiyel zararları gözler önüne seriyor.

Starlink gibi ticari mega takımyıldızların sayısı hızla artarken, yörüngedeki aktif uydu yoğunluğu bazı bölgelerde mevcut enkaz yoğunluğuna yaklaşıyor. Her geçen gün yörüngeye yeni uydular yerleştirilirken, bu durumun hem uydu hem de enkaz sorununu daha da kötüleştireceği öngörülüyor. Dünya’nın uzay enkazı sorunu, kontrol altına alınmadığı sürece gelecekteki uzay keşiflerinin sürdürülebilirliğini tehdit edebilir.

Görevi sona eren uydular

Uyduların uzay çöpleri yaratma potansiyeli, görevi sona eren uyduların yörüngeden güvenli bir şekilde çıkarılmamasıyla daha da artıyor. Uydular yörüngeden çıkarılarak atmosferde yakılsa bile, bu işlemin ozonu zehirleme riski bulunuyor. Kalan yakıtların boşaltılamaması veya işlevsiz uzay araçlarının düşük yörüngelere hareket ettirilmemesi, çarpışma ve parçalanma riskini artırıyor.

ESA, tüm uydu fırlatmalarını durdurmanın bile enkaz sorununu tamamen çözmeyeceğini belirtiyor. Hatta yeni uydular fırlatılmasa bile, yörüngede devam eden parçalanmalar enkaz seviyelerini yükseltmeye devam edecek. Enkaz azaltma yönergelerine uyumun ticari sektörde yavaş yavaş iyileştiği belirtilse de, bu çabalar henüz enkaz oluşum hızını durduracak seviyede değil.

ESA’nın raporu, uzay çöplerinin tehlikesini açıkça ortaya koyuyor. Eğer yakın zamanda kapsamlı bir temizlik çalışması başlatılmazsa, uzay keşfinin sürdürülebilirliği ciddi bir tehdit altında olabilir.